Чоно ба хүний нөхөрлөл бол кино эсвэл адал явдалт романуудын гайхалтай түүх юм. Чоно нь хүмүүсийн хувьд үргэлж гайхалтай сэтгэл татам байсаар ирсэн. Ихэнхдээ хүмүүс зориуд чоно шиг нохой төрүүлдэг. Зэрлэг чоныг номхотгох боломжгүй гэж олон нийт үздэг. Зарим шинжээчид энэ мэдэгдлийг нэг талаар няцааж байна.
Чоно өсгөх боломжтой юу?
Чоно үнэхээр хүнд гэрийн тэжээвэр амьтан болж, нохойг орлож, бүр тушаал биелүүлж байсан тохиолдол түүхэнд байдаг. Энэ бол ердийн практик биш, харин гайхалтай үл хамаарах зүйл гэдгийг санах нь зүйтэй.
Ерөнхийдөө чоно тэжээх нь үнэхээр хэцүү ч гэсэн боломжтой байдаг. Үүнийг чонын зулзагыг амьдралын эхний өдрүүдээс эхлүүлэх шаардлагатай байна. Германы биологич Эрик Симен арван есөн хоногийн дараа чонын бамбарууш нийгэмших боломжгүй болно гэж тэмдэглэжээ. Дэлхий дээр тийм ч олон байдаггүй чоно өсгөх мэргэжилтнүүд 8-10 хоногийн настай гөлөгнүүдээс ажлаа эхэлдэг. Хатуу хоол хүнс хэрэглэж эхлэхээс 2-3 долоо хоног үлдээд байгаа тул гөлөгнүүдийг эхээс нь гаргаж, энэ үеэр лонхны сүүгээр хооллодог.
Чоныг номхотгож байгаагийн гол нууц бол амьтны "багцын гишүүн" болох, өөрөөр хэлбэл чоныг хүнийг хамаатан садан гэж ойлгуулахын тулд бүх зүйлийг хийх явдал юм. Гэхдээ энэ нөхцөл байдал дангаараа хангалтгүй, хүн зөвхөн хамаатан садан төдийгүй багцын удирдагч болох ёстой, эс тэгвээс бүрэн гэршүүлэх нь ажиллахгүй болно. Бодит баримт бол нийгмийн хатуу шатлал нь амьтдын ертөнцөд үргэлж байгуулагддаг. Багцын хувьд хоёр тэнцүү чоно байж болохгүй, нэг нь нийгмийн шатан дээр үргэлж нөгөөгөөсөө дээгүүр байрлаж, түүнийг давамгайлдаг. Тиймээс чоно түүнийг өөрийн болгож авсан ч хүн, чоно хоёр нөхөрлөж чадахгүй.
АНУ-аас ирсэн Датчерын гэр бүл соёл иргэншлийн бүхий л давуу талыг орхиод чонын сүргийг судлахаар ойд суурьшжээ. Амьдралын 6 жилийн турш тэд хамтдаа чонын сүрэгтэй нөхөрлөж чаджээ.
Үүнийг бас зулзагануудын хүмүүжилд тусгах хэрэгтэй. Хэрэв чонын бамбарууш довтловол тэр хүн айж, зугтах ёсгүй, ямар нэгэн байдлаар айж байгаагаа илэрхийлэх ёстой, гэхдээ эсрэгээрээ тэмцэх хэрэгтэй. Үгүй бол бага наснаасаа чоно бамбарууш өөрийгөө илүү хүчтэй гэдгээ ойлгож, харилцаандаа давамгайлдаг.
Ямар аюул заналхийлж болох вэ?
Чоныг бүрэн гаршуулах боломжгүй гэдгийг ойлгох хэрэгтэй бөгөөд чоныг гэрийн тэжээвэр нохой шиг номхотгож чадсан хүмүүсийн түүх бол байгалийн гажиг юм. Судлаачид "нийгэмшсэн" чоно зэрлэг ан амьтнаас илүү аюултай болохыг тэмдэглэжээ. Зэрлэг чоно хүнийг сонсоод үнэрийг нь мэдээд гүйх гэж яарна. Хүнд дассан амьтан түрүүлж гарч ирээд хазахаас эмээхгүй.
Гэрийн ноход дассан энхрийллийн аливаа илрэл (хүзүүгээ илээд, толгойгоо илж), чоно дайрч, хатуу хариу өгөх оролдлогыг хийж болно.
Нэмж дурдахад "Чи чоныг хичнээн тэжээгээд ч тэр ой руугаа харсаар л байдаг" гэсэн үг байдаггүй. Хүн чононд хичнээн гайхамшигтай нөхцлийг бүрдүүлж, түүнийг гэрийн дулаан, тайтгарлаар хүрээлэхийг хичээгээд эрт орой хэзээ нэгэн цагт ой руу зугтах болно, энэ нь олзлогдоод төрсөн чононуудад бас хамаатай.
Ленинградын амьтны хүрээлэнд дасгалжуулагч Дмитрий Васильев чонын зулзагыг өсгөсөн бөгөөд тэр одоо ч гэсэн түүнийг эх хүн гэж ойлгож, дуулгавартай нохой шиг аашилдаг. Бусад бүх хүмүүсийн хувьд чоно нэлээд түрэмгий байдаг.
Ерөнхийдөө та чоно тэжээвэр амьтан болох мөрөөдлийн тухай мартаж болно. Чонын хүмүүжил нь зөвхөн чоныг шинжлэх ухааны судалгааны объект болгон сонгосон тусгай бэлтгэгдсэн хүмүүсээр хийгддэг.
